Các vụ tổn thất lớn trong ngành thực phẩm

Tổng số 23 vụ tổn thất lớn (mỗi vụ hơn 500.000 EUR) xảy ra đã khiến năm 2006 trở thành năm kỷ lục đối với ngành thực phẩm ở Đức và dẫn đến chi phí cho những khiếu nại là 256 triệu EUR. Trong một trường hợp cụ thể (xem ví dụ trang 4), có một vụ tổn thất lên đến 110 triệu EUR, giá trị thiệt hại ở mức mà đáng lẽ chỉ xảy ra trong trường hợp cháy và gián đoạn kinh doanh do cháy trong những ngành như thép, hóa chất, và năng lượng.

10 vụ tổn thất lớn nhất trong giai đoạn từ năm 1987-2006 đối với tài sản và gián đoạn kinh doanh vượt mức nửa triệu euro. Mức thiệt hại trung bình khoảng 30 triệu euro đối với tài sản và 20 triệu euro đối với gián đoạn kinh doanh, và thiệt hại gián đoạn kinh doanh chiếm đáng kể từ 20-55% các vụ tổn thất và, bình quân không dưới 40% tổng số chi phí khiếu nại. 5 trong số các vụ tổn thất lớn nhất đã xảy ra trong ngành chế biến thịt, 4 vụ ở ngành bánh kẹo và 1 vụ ở một nhà máy sản xuất đồ uống. Trong khoảng 20% các vụ xảy ra thì các yếu tố liên quan đến điện được xác định là nguyên nhân chính dẫn đến những vụ tổn thất.

Ở Autralia, 17 vụ cháy xảy ra từ năm 1995 đến năm 2002 dẫn đến giá trị các vụ tổn thất từ 0,6 đến 125 triệu đôla Australia và tổng chi phí khiếu nại là khoảng 300 triệu đô la Australia (tức 180 triệu EUR).

Tại sao mà chi phí khiếu nại ở Đức năm 2006 lại cao đến như vậy? Dưới đây phân tích hai vụ tổn thất xảy ra trong năm thiệt hại kỷ lục 2006:

Vụ cháy lớn ở nhà máy sản xuất thịt và nước sốt.
Bối cảnh vụ tổn thất

Một ngọn lửa được phát hiện trong thiết bị chiên rán sâu ở bộ phận 2 lúc khoảng 11 giờ sáng. Ngay sau đó, hệ thống tự động dập cháy kích hoạt. Bất chấp các nỗ lực hỗ trợ của con người để dập tắt nhưng vẫn không thể kiểm soát được ngọn lửa khi thiết bị chiên rán tiếp tục nóng lên. Đội cứu hỏa được gọi đến.

Nhà máy bao gồm 3 khu sản xuất, cùng với các tòa nhà hành chính và những tòa nhà cũ. 2 trong số các khu sản xuất có cấu trúc khung thép với các tấm xen giữa mặt nghiêng và thiết bị cách nhiệt khói phía bên trong và bên ngoài các bức tường. Các bộ phận được nối với nhau bằng một lối đi rộng 2,5 mét với hai lối chéo được trang bị các cánh cửa chống lửa. Trần nhà bê tông ngăn cách khu vực sản xuất ở tầng trệt với các hệ thống máy móc được đặt bên dưới mái nhà. Cấu trúc mái nhà được làm một phần bằng các tấm hình thang với thiết bị cách nhiệt bọt và các hàng phim nhựa – cũng theo thiết kế tấm kẹp giữa. Một bức tường lửa ngăn cách khu vực 3 với khu vực 2.

Hậu quả của vụ hỏa hoạn có sức tàn phá thật lớn. Bộ phận 2 (với diện tích sàn khả dụng khoảng 7.000m2) và các thiết bị vận hành cuối cùng bị tổn thất toàn bộ, trong khi bộ phận 1 (với diện tích sàn khả dụng khoảng 10.000 m²) và các thiết bị vận hành ở bộ phận này cũng bị phá hủy hầu như toàn bộ. Chỉ có phần nền móng của hai bộ phận này là còn nguyên.

Lực lượng cứu hỏa khổng lồ với khoảng 400 lính cứu hỏa đã cứu được bộ phận 3 vốn được bảo vệ bởi bức tường lửa, và toàn nhà hành chính lân cận. Tuy nhiên, các thiệt hại do bồ hóng gây ra cũng lớn, như thiệt hại đối với hàng hóa trong kho.

Tổn thất xảy ra do một bể chứa dầu chiên rán sâu long khi tỏa hơi nóng. Dù đã lắp đặt thiết bị kiểm soát nhiệt độ tự động có khả năng kiểm soát nhiệt độ tối đa và phát hiện khói nhưng hệ thống kiểm soát của bộ phận chiên rán thức ăn vẫn gặp trục trặc và làm cho dầu rán nóng quá và bùng lên.

Theo các cuộc điều tra ban đầu thì hệ thống chữa cháy cho bộ phận chiên rán đã được kích hoạt đúng cách. Tuy nhiên, dầu ăn vẫn tiếp tục nóng lên và gây cháy lần nữa. Các chuyên gia đã kiểm tra hệ thống chữa cháy cho rằng một cái công tắc điện từ đã bị mắc kẹt. Công tắc này được nối với bộ phận kiểm soát nhiệt độ tối đa (280^oC), máy cảm biến nhiệt, và thiết bị kích hoạt dập lửa, mặc dù xét trên quan điểm an toàn thì cần phải có 3 cái công tắc điện từ riêng biệt. Vì vậy cần lưu ý điều này trong quá trình giám định rủi ro các công trình tương tự.

Do tải lửa hoạt động và cấu trúc nặng nề, cùng với các gian phòng cháy rộng nên hậu quả là lửa đã lan với tốc độ khác thường trước khi lính cứu hỏa đến hiện trường. Những vật liệu được sử dụng để xây dựng tòa nhà cũng cực kỳ có hại – các bức tường xen kẹp vào nhau và các mái nhà cách nhiệt dễ bắt lửa. Tổn thất ước tính xấp xỉ khoảng 110 triệu euro.

Vụ cháy lớn ở một nhà máy thức ăn đông lạnh
Bối cảnh vụ tổn thất

Vào khoảng 6h30 phút sáng, có một đám cháy được phát hiện ở một trong ba khu sản xuất của nhà máy. Ngọn lửa đã cao tới hàng mét trong không trung khi những người lính cứu hỏa đầu tiên đến nơi. Đám cháy đã xảy ra trong hệ thống palét nâng hàng tự động hoàn toàn và nhanh chóng lan rộng khắp kho để hàng rộng lớn 6.000 m². Những người sống xung quanh cho hay tòa nhà đã chìm trong biển lửa lúc 6h45phút. Các ngôi nhà của dân xung quanh cũng có nguy cơ bị nổ.

Một nghiên cứu về nguyên nhân các vụ tổn thất cho thấy các yếu tố về điện (như điện, việc lắp đặt các hệ thống điện cố định) là những nguyên do chính, chiếm khoảng 18%, sau đó là do các hành động đốt phá cố ý (15%), môi truờng làm việc nóng nực (12%), các chất dễ bắt lửa cao (9%), đun quá nóng (8%), nổ (7%) và các nguyên nhân khác không được biết đến (31%).(Nguồn : Hiệp hội bảo hiểm Đức (GDV), Berlin)

Các đội cứu hỏa tiếp viện cũng được cử tới và lính cứu hỏa ở sân bay quân đội gần đó cũng đến hỗ trợ. Tổng cộng có 300 lính cứu hỏa đã tham gia vào việc chữa cháy. Nhưng việc chữa cháy càng thêm phần khó khăn do ngọn lửa đã gây làm nổ đường ống làm lạnh amôniắc và tạo ra một đám khói độc hại ở hiện trường. Khi đám khói bắt đầu chuyển hướng về phía thị trấn thì những người dân đã phải sơ tán đi nơi khác và một đường xe lửa đông đúc bên cạnh khu nhà máy cũng phải đóng cửa trong vòng 1 tiếng.

Mặc dù vụ cháy được phát hiện ngay từ giai đoạn mới chớm nhưng nó đã lan rộng cực kỳ nhanh trước khi đội cứu hỏa đến nơi. Bộ phận bị tuyên bố là tổn thất toàn bộ sau khi ngọn lửa lan nhanh khắp khu đóng gói bao bì, hệ thống vận chuyển với băng chuyền tải kết nối bằng nhựa dễ bắt lửa, và khu mái nhà dễ cháy ốp gỗ và tráng nhựa đường. Tòa nhà có các cột và kèo bê tông cốt thép với một mái nhà được bọc bằng các tấm hình thang cùng các lớp lót phim nhựa và cách nhiệt bọt.

Bộ phận pellet nâng hàng có các tấm xen kẹp kim loại với khả năng cách nhiệt bọt cho những bức tường bên ngoài, trong khi đó bộ phận sản xuất có các bức tường bằng bêtông có lỗ hổng và một bộ phận bên trong với các tấm xen kẹp kim loại hoàn thiện, cũng có khả năng cách nhiệt bọt.

Bên cạnh khu palét nâng hàng thì ngọn lửa cũng phá hủy cả các dây chuyền sản xuất, hệ thống chuyền tải, và các thiết bị làm lạnh và đóng gói hàng hóa. Thêm vào đó, hơi khói, thiết bị dập lửa, và khí amôniắc thoát ra từ nhà máy làm lạnh làm cho hầu hết chỗ thức ăn khó có thể dùng được.

Hai tòa nhà bên cạnh – bộ phận làm lạnh và bộ phận sản xuất – không bị thiệt hại nào về nhiệt nhưng cần được lau dọn sau vụ cháy.

Các phát hiện ban đầu cho thấy ngọn lửa phát sinh do lỗi kỹ thuật trong một cái máy bọc gói các túi rau đông lạnh và các suất ăn làm sẵn. Trong giai đoạn cuối của quy trình đóng gói thì các hộp thức ăn đông lạnh được phân loại và bọc trong một tấm phim PE. Sau đó thì tấm phim bị co nóng lại – và quạt thong gió thổi khí nóng đã trở nên quá nóng do bị lỗi.

Trong vụ tổn thất lớn thứ 2 trong ngành thực phẩm Đức năm 2006 thì bộ phận sản xuất khổng lồ đã bị hủy hoại hoàn toàn. Vụ hỏa hoạn diễn ra trong bộ phận palét nâng hàng tự động và nhanh chóng lan ra toàn bộ tòa nhà. Phương pháp xây dựng cũng gây ảnh hưởng tai hại: các vật liệu dễ cháy cao như những tấm xen kẹp cách nhiệt bọt. Nhờ có gian phòng cháy tách biệt với tòa nhà bên cạnh và kho lạnh đã ngăn ngọn lửa không lan rộng hơn.

Trên cơ sở đánh giá ban đầu thì tổng thiệt hại lên đến 70 triệu euro đối với các tòa nhà, thiết bị vận hành, và hàng hóa, cùng với các biện pháp giảm thiểu tổn thất và gián đoạn kinh doanh.

Khả năng xảy ra những vụ tổn thất lớn vẫn rất cao trong ngành thực phẩm, và nguyên nhân của các vụ tổn thất thường giống nhau: lỗi về điện, hành động đốt phá cố ý, môi trường làm việc nóng nực, các chất dễ bắt lửa, hoặc sự quá nóng. Vậy những tổn thất lớn này và hàng trăm vụ tổn thất khác cho chúng ta thấy điều gì?

- Nguyên nhân chính của các vụ tổn thất là do khuyết tật liên quan đến thiết bị điện, ví dụ như do hậu quả của các dịch vụ và hoạt động bảo hành không phù hợp.

- Các cấu trúc chịu tải lửa cao nếu các vật liệu cách nhiệt dễ cháy, ví dụ như các bức tường xen kẹp, các tấm mái hình thang có khả năng cách nhiệt dễ bắt lửa, và mái nhà bọc nhựa đường. Các quy trình hoạt động cũng chịu tải lửa quá cao khi vận hành các thiết bị như máy vận chuyển, container, các nguyên vật liệu đóng gói, hoặc thiết bị cài đặt điện chứa vật liệu nhựa dễ bắt lửa. Vụ hỏa hoạn có thể lan ra rất nhanh và gây ra thiệt hại do khói rất lớn. Vì khói đôi khi có chất độc nên hoạt động cứu hỏa càng bị cản trở.

- Các hệ thống dập lửa tự động không được cài đặt làm tình hình càng thêm trầm trọng do khói, việc chiên rán kỹ, và lò nướng bánh và lò sấy hoặc các thiết bị này bị lỗi.

- Các tổ hợp tòa nhà lớn thường có gian cách lửa tồi. Các bộ phận vận hành làm rủi ro thêm trầm trọng thường được xây dựng mà không tách biệt cấu trúc.

- Hàng hóa và nguyên liệu sản xuất thức ăn thường dễ bị hư hỏng do khói và nước trong vụ cháy.

- Các đám cháy nhỏ có thể cần có các hoạt động khôi phục lại một cách tỷ mỷ vì khói thoát ra ám vào các vật dụng.

- Chi phí điều chỉnh lại do các quy định nghiêm ngặt về phòng sạch và điều kiện vệ sinh trong ngành thực phẩm điều chỉnh. Ví dụ như việc khôi phục lại hàng hóa để sử dụng thường bị cấm thậm chí cả khi áp dụng các thiết bị hoạt động đắt tiền.

- Nếu không có hệ thống phát hiện cháy tự động ở hiện trường thì sự can thiệp của các hoạt động cứu hỏa cũng bị cản trở một cách không cần thiết. Nhưng ngay cả khi có cài đặt hệ thống như thế thì cũng luôn không được trang bị đầy đủ các thiết bị đúng đắn hoặc được nạp đầy đủ nguồn nước dập cháy.

- Vì lý do an toàn nên các hoạt động cứu hỏa thường xem xét đến việc khi một tòa nhà được làm bằng các tấm phên xen kẽ dễ bắt lửa thì chỉ nên xâm nhập vào bên trong để cứu người chứ không thể dập lửa được.

- Các dây chuyền sản xuất tự động và các thiết bị vận hành có giá trị khác cũng làm tăng giá trị bảo hiểm một cách đáng kể.

- Nhằm phòng chống hỏa hoạn một cách có hiệu quả thì các khu vực tổ hợp nhà xưởng và các gian nhà chống cháy nên càng nhỏ càng tốt. Lính cứu hỏa sẽ gặp trở ngại khi tiếp cận mục tiêu nếu các gian nhà chống cháy trải dài trên một diện tích vài ngàn mét vuông.

- Các bộ phận trong nhà máy có thể làm tổn thất trầm trọng thêm (ví dụ như khu hút thuốc và chiên rán sâu, các phòng cơ khí, trạm nạp ắc quy, các khu tích trữ hàng hóa có những chất lỏng dễ cháy) cần được tách riêng ra khỏi các khu vực khác bằng các bộ phận chống cháy.

- Nếu không thể tách biệt về không gian các khu nhà kho tích trữ hàng hóa và khu sản xuất thì việc tách biệt về cơ cấu giữa hai khu này cũng là một sự lựa chọn khôn ngoan.

- Các thiết bị chống cháy của hệ thống mái nhà càng hiện đại càng tốt, nghĩa là các lớp ốp lót bằng nhựa hoặc nhựa đường cần được thay bằng các vật liệu như mảng chắn hơi nước không có nhựa đường hoặc chất cách nhiệt bằng bông khoáng chất.

- Nên tránh làm những bức tường và trần nhà xen kẽ với nhau có chất cách nhiệt dễ bắt lửa nếu có thể. Chỉ nên dùng các tấm xen kẹp cho từng bộ phận riêng lẻ ở những khu vực có diện tích nhỏ đang sử dụng những phụ tùng đã được kiểm nghiệm và thông qua.

- Nếu như một nhà máy gồm các khu vực có tài sản giá trị lớn hoặc dễ gây gián đoạn sản xuất thì nên có các hệ thống dập lửa bảo vệ nhà máy này. Lý tưởng nhất là có các bình phun dập lửa bảo vệ các khu vực tích trữ và sản xuất hàng hóa, mục đích là chống cháy ngay khi khởi phát và từ đó có thể ngăn chặn những tổn thất lớn khi có đám lửa cao. Nên có những thiết bị phát hiện cháy cho những khu vực có thể làm hỏa hoạn trầm trọng hơn như bộ phận hút thuốc và chiên rán.

- Việc kiểm tra và bảo dưỡng hoạt động lắp đặt điện và các hệ thống an ninh kiểm soát cũng cực kỳ quan trọng; có thể áp dụng các phương pháp dùng nhiệt để kiểm tra.

- Tương tự như vậy, nước chỉ có thể hỗ trợ cho hoạt động dập lửa nếu được cung cấp đầy đủ.

Việc tổ chức hoạt động hạn chế hỏa hoạn một cách hiệu quả là rất cần thiết đối với những nhà máy sản xuất thức ăn dễ thấy thiệt hại do gián đoạn kinh doanh một cách rõ ràng, ví dụ như bằng cách tổ chức hạn chế cháy một cách có chất lượng với một kỹ sư có kinh nghiệm về an toàn hỏa hoạn.

Khả năng xảy ra tổn thất trong ngành thực phẩm là rất cao đặc biệt là khi các khu vực có gian phòng cháy lớn lúc tải lửa vận hành và cơ cấu mạnh mà lại không có hệ thống dập lửa đầy đủ. Như ta thấy trong vụ tổn thất năm 2006 thì các hoạt động cứu hỏa đã gặp khó khăn khi triển khai việc dập lửa.

Chưa bao giờ việc thảo luận chi tiết về các biện pháp phòng chống hỏa hoạn thích hợp lại quan trọng đến như vậy trong giai đoạn xây dựng và lập kế hoạch. Các biện pháp này bao gồm việc cơ cấu, triển khai vận hành và tổ chức.

Chúng ta hy vọng rằng rồi đây năm kỷ lục xảy ra nhiều vụ tổn thất qua đi, để trong tương lai chúng ta có thể tập trung vào việc thực hiện các biện pháp hạn chế tổn thất một cách nhiệu quả trong ngành thực phẩm. Một mặt cần áp dụng các quan điểm phòng chống rủi ro kết hợp với nhau nhưng mặt khác cũng cần đưa ra các điều kiện điều khoản và mức phí phù hợp thì mới có thể đảm bảo rằng các rủi ro trong ngành này sẽ tiếp tục được bảo hiểm.

Các vụ tổn thất lớn trong ngành thực phẩm – Loại tổn thất quen thuộc